Rekuperacja - czym jest?

Przez wiele lat wentylacja w budynkach mieszkalnych była projektowana i wykonywana praktycznie w taki sam sposób. Proste systemy wentylacji grawitacyjnej, działające w oparciu o siły przyrody, w porównaniu do nowszych technologii okazują się jednak mało efektywne i nie do końca komfortowe. Wentylacja mechaniczna z rekuperacją powoli wypiera już z rynku budowlanego tradycyjne rozwiązania. Jeśli mieszkasz w starszym budynku, powinieneś przynajmniej rozważyć modernizację wentylacji. W niniejszym artykule poruszamy najważniejsze kwestie związane z tym tematem.  

Co to jest rekuperacja? 

Rekuperacja ciepła polega na odzyskiwaniu energii termicznej z gazów wylotowych i spalin. Celem jest tutaj ponowne wykorzystanie tejże energii. System rekuperacji może być stosowany w różnych instalacjach oraz urządzeniach, ale w niniejszym artykule skupimy się tylko na jednym zastosowaniu, którym jest wentylacja mechaniczna.  

Przy wentylowaniu pomieszczeń zazwyczaj pojawiają się straty ciepła, a wentylacja mechaniczna wyposażona w system rekuperacji ma te straty minimalizować. Tego typu instalacja posiada wymiennik ciepła, którego zadaniem jest przejęcie wysokiej temperatury z wyprowadzanego powietrza przy jednoczesnym nagrzewaniu powietrza nawiewanego z zewnątrz do pomieszczeń. Na tym właśnie polega sekret zachowania wysokiej temperatury w lokalu. 

Ponadto, wentylacja mechaniczna filtruje powietrze dostające się do wnętrza domu, czyli ogranicza dostęp smogu. Istnieją też bardziej zaawansowane techniczne instalacje zapewniające dodatkową jonizację powietrza nawiewanego, czyniąc je prozdrowotnym. 

Jak działa rekuperacja? 

Prawidłowo wykonana wentylacja mechaniczna wyposażona w system rekuperacji gwarantuje sprawność odzysku ciepła. Kluczowym elementem takiej instalacji jest wspomniany już wymiennik ciepła, czyli miejsce, w którym zużyte powietrze mija świeże powietrze, przekazując mu swoje ciepło. Omawiane rozwiązanie pozwala na minimalizację strat ciepła nawet o 90%. Jak łatwo się domyślić, w ten sposób wypracowywana jest spora oszczędność. Ponadto, wentylacja mechaniczna z systemem rekuperacji jest proekologiczna.

Wentylacja mechaniczna wytwarza ciąg niezbędny do wymiany powietrza w pomieszczaniach. Omawiana instalacja jest wyposażona w kanały wywiewne i kanały nawiewne ulokowane wzdłuż poszczególnych pomieszczeń w taki sposób, żeby jak najlepiej usprawnić wymianę powietrza. Kanały wywiewne znajdują się głównie w łazienkach, garderobach, kuchniach czy spiżarniach, natomiast kanały nawiewne wprowadzają świeże powietrze głównie do pomieszczeń, w których spędza się najwięcej czasu, czyli do sypialni, salonu czy korytarzy. Stamtąd zużyte powietrze trafia do pierwszej grupy lokalizacji (łazienka, kuchnia, itd.), żeby później kanałami wywiewnymi dotrzeć centrali wentylacyjnej, gdzie zachodzi proces rekuperacji, czyli gdzie odzyskiwane jest ciepło. 

Rekuperacja a wentylacja grawitacyjna 

Większość starszych budynków mieszkalnych wyposażona jest w system wentylacji grawitacyjnej. Funkcjonuje ona w oparciu o siły natury, a więc nie zawiera żadnych urządzeń mechanicznych. Tradycyjna wentylacja grawitacyjna wyprowadza z budynku zużyte powietrze za pośrednictwem komina wentylacyjnego. W tym systemie ruch powietrza możliwy jest dzięki różnicy temperatur w budynku i na zewnątrz, co nazywa się często efektem kominowym. 

Niewątpliwym plusem wentylacji grawitacyjnej jest niski koszt budowy. Jako że nie korzysta ona z żadnych urządzeń mechanicznych, jej użytkowanie nie generuje dodatkowych kosztów. Wśród zalet można jeszcze wskazać na prostą konstrukcję, która sprawia, że tradycyjna wentylacja grawitacyjna bardzo rzadko wymaga jakichkolwiek napraw czy konserwacji. 

Istotnym minusem wentylacji grawitacyjnej jest fakt, że w okresie zimowym generuje ona duże straty ciepła. Różnice temperatur są wówczas bardzo wysokie, co przyspiesza przepływ powietrza i  właśnie przez to powstają straty. W okresie letnim, kiedy różnice temperatur są niewielkie lub żadne, wentylacja grawitacyjna praktycznie przestaje działać.   

Główna przewaga instalacji wentylacji mechanicznej nad tradycyjną związana jest z odzyskiem ciepła. Przypomnijmy, że ten dzięki rekuperacji może osiągnąć poziom 90%. Ponadto, decydując się na to rozwiązanie zyskujesz dużo większą kontrolę nad wentylacją i lepszy dostęp do świeżego powietrza. Jego jakość wzrasta przez częstą wymianę i filtrację, a czasem również przez jonizację, co szczególnie sprzyja osobom zmagającym się z alergiami. 

W większości starszych budynków możliwa jest zmiana tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej na wentylację mechaniczną z rekuperacją, chociaż nie zawsze osiąga się przy tym maksymalny możliwy odzysk ciepła. Zdarzają się jednak sytuacje, w których, ze względu na specyfikę budynku, modernizacja nie jest możliwa. 

Tabela 1. Źródło: opracowanie własne (stan na: 28.01.2025 r.).

Dla kogo jest rekuperacja? 

Ile zapłacisz za rekuperację? 

Jakie dokumenty będą Ci potrzebne? 

• przekroje,
• rzuty poziome wszystkich kondygnacji,
• rzuty boczne budynku,
• plan zagospodarowania działki budowlanej.